Czarny kot w ciemnym pokoju, czyli nasze ucieczki od problemów...

W jednym z podręczników do psychologii można znaleźć taką oto
anegdotę. Pewnego razu student zapytał wykładowcę: „Panie Profesorze,
czym jest nauka?". Po chwili namysłu profesor odpowiedział: „Nauka jest
szukaniem czarnego kota w ciemnym pokoju". „A czym jest filozofia?" -
kontynuował student. „Jest szukaniem czarnego kota w ciemnym pokoju, w
którym żadnego czarnego kota nie ma". „Czym w takim razie jest
psychoanaliza?". „Psychoanaliza - odrzekł profesor po chwili
zastanowienia - psychoanaliza jest szukaniem czarnego kota w ciemnym
pokoju, w którym żadnego czarnego kota nie ma, czasem jednak można
jakiegoś znaleźć"


mechanizmy obronne

To, co psychoanaliza może zrobić dla teorii osobowości - komentuje autor
anegdoty - to wskazać, po pierwsze, że w naszej psychice zachodzą
procesy, z których nie zdajemy sobie sprawy, a po drugie, że mimo to
możemy próbować je poznać. Jednym z osiągnięć psychoanalizy było
wprowadzenie do psychologii pojęcia mechanizmów obronnych. Ogólnie
mówiąc, są to psychiczne sposoby radzenia sobie z lękiem, który pojawia
się w konfrontacji z jakimś trudnym wydarzeniem. Są to procesy
nieświadome, które jednak przy odrobinie dobrej chęci, a czasem z pomocą
drugiej osoby, można próbować zdemaskować. Psychologowie opisali
kilkanaście takich zachowań, do najważniejszych należą m.in.:
racjonalizacja, wyparcie, sublimacja, zaprzeczenie, reakcja upozorowana,
projekcja i regresja.




Racjonalizacja to szukanie usprawiedliwiania i sensowności jakiegoś
nieakceptowanego zachowania czy niepowodzenia. Akademickim przykładem
jest bohater bajki Ezopa pt. „Lisek i winogrona". Lisek z powodu swoich
krótkich nóżek w żaden sposób nie mógł dosięgnąć kuszących, dorodnych
kiści winogron. Zamiast jakoś poradzić sobie z problemem, doszedł do
wniosku, że winogrona są na pewno kwaśne i lepiej ich nie próbować.
Odszedł więc z pogardliwą miną co prawda bez winogron, ale z poczuciem,
że postąpił właściwie. Racjonalizacja ukryta jest w myśleniu „nie ma
tego złego, co by na dobre nie wyszło". Skradziono mi samochód, ale
przecież dzięki temu będę musiał więcej chodzić na piechotę, a spacer to
zdrowie. Okazuje się, że w takiej sytuacji - zupełnie niesłusznie -
zaczynamy widzieć same korzyści.


Wyparcie to usunięcie z pola świadomości i pamięci wydarzeń czy
wspomnień, które są nieprzyjemne, niewygodne i budzą lęk. Przykładem
jest reakcja studenta, który zapomina o terminie trudnego egzaminu, albo
głośne ostatnio „zadziwiające" przypadki wypierania przez byłych
tajnych współpracowników SB tego, co robili, nawet w obliczu
potwierdzających to dokumentów. Mogą oni nie pamiętać swojej przeszłości
nie dlatego, że dana sytuacja nie miała miejsca albo że kłamią, ale
dlatego, że ich psychika skutecznie poradziła sobie z niewygodnymi
treściami, spychając je w podświadomość.


Sublimacja to przeniesienie popędu, potrzeb, motywów z celu, którego nie
można osiągnąć zgodnie z przyjętymi zasadami, na cel akceptowany
społecznie. Jeżeli ktoś lubi widok krwi, to całkiem możliwe, że będzie
szukał zajęcia, które zaspokoi jego pragnienia, np. zostanie chirurgiem.
Często mówi się o sublimacji popędu seksualnego, czyli wykonywaniu
różnych czynności, które mają zastąpić seksualne spełnienie, może to być
np. jeżdżenie szybkimi samochodami czy ekstremalna wspinaczka. Skrajne
poglądy na ten temat miał Freud, który głosił, że efektem sublimacji
popędu seksualnego jest cały dorobek kultury.

Beata Kolek

http://prasa.wiara.pl/doc/460964.Czarny-kot-w-ciemnym-pokoju-czyli-nasze-ucieczki-od-problemow